گمرک چیست و چه وظایفی دارد؟

تجارت بین المللی از دیرباز دارای اهمیت ویژه ای بوده و نقش عمده ای در توسعه و پیشرفت کشورهای جهان را ایفا می نماید. با توجه به آن که نقش تجارت در تمامی کشورهای جهان روز به روز در حال افزایش بوده و اهمیت آن چشمگیر می باشد، سازمانی تحت عنوان گمرک در کشور ایران شکل گرفته است.

گمرک چیست؟

گمرک معادل واژه بین المللی Customs بوده و به یک سازمان دولتی اطلاق می گردد که کلیه قانون های گمرکی و وصول حقوق و عوارض را اجرا نموده و نیز اجرا کننده و مسئول تمام قوانین و مقرراتی است که برای صادرات، واردات، انبار کردن و هرگونه جا به جایی انجام می گیرد.

تمامی دولت ها برای آن که برنامه ها، سیاست های مالی، سیاست های اقتصادی و نیز اجتماعی خود را به نحو احسن به اجرا درآورند، نیازمند تاسیس و بهره‌گیری از سازمان گمرک که دارای کارایی مؤثر و مفید باشد، هستند.

اهداف گمرک جمهوری اسلامی ایران

سازمان گمرک جمهوری اسلامی ایران سازمانی است که تابع وزارت امور اقتصادی و دارایی بوده و به عنوان مرزبان اقتصادی کشور دارای نقشی محوری و هماهنگ کننده است که نقش خود را در مبادی ورودی و خروجی کشور اعمال می نماید. این سازمان مسئولیت اعمال حاکمیت دولت برای اجرا نمودن قانون امور گمرکی را بر عهده داشته و به علاوه سایر قوانین و مقرراتی که مربوط به عبور و مرور کالا که شامل صادرات و واردات آن ها می شوند را به اجرا در می آورد.

از جمله اهدافی که گمرک جمهوری اسلامی ایران دنبال می کند می توان به وصول کردن حقوق ورودی و عوارض گمرکی و نیز مالیات های مربوطه اشاره نمود که به منظور تسهیل سازی تجارت انجام می گردد.

توسعه گمرک و تعرفه ها

برای آن که به درک صحیحی از روش ها و فنون پیچیده گمرک رسید، لازم است که از چگونگی تکامل و توسعه تاریخی آن اطلاع پیدا کرد. برای مثال نخستین بار در ابتدای سال ۱۹۸۸، نظام هماهنگ شده، تعرفه گمرکی بین‌الملل و نمانکلاتور آماری توسط کنوانسیون بین‌الملل تدوین شده و پس از آن به اجرا درآورده شد.

با توجه به آن که در هر رشته علمی برای آگاهی و احاطه کامل بر آن علم و استناد بر آن، لازم است که عبارات و اصلاحات فنی آن رشته به خوبی شناسایی شده و به راحتی بتوان از اسناد و منابع علمی آن شاخه علمی بهره‌مند شد و به درک صحیحی از واژگان علمی رسید که موجب می گردند تمامی اشخاص مسلط به آن علم دارای وحدت نظر بوده و هماهنگی و همگونی صاحب نظران آن رشته علمی محقق شود، لازم است که عالمان آن رشته علمی اصلاحات فنی مورد استفاده خود را در یک مجموعه واحد تهیه و عرضه نمایند. رشته علوم گمرکی نیز از این قاعده پیروی نموده است.

وظایف و اختیارات گمرک جمهوری اسلامی ایران

وظایف و اختیارات گمرک هر کشور مختص آن کشور بوده و از سیاست ها و قوانینی استفاده می شود که صلاحدید قانون گذاران آن کشور است. به عبارتی دیگر می توان گفت که وظایف سازمان های گمرکی در کشورهای مختلف در اصل یکی است اما در جزئیات ممکن است با یکدیگر متفاوت باشند. وظایف و اختیارات گمرک جمهوری اسلامی ایران به اختصار به شرح زیر می باشد:

• سیاست های دولت در زمینه صادرات واردات و عبور کالا توسط این سازمان اعمال گردد.
• حقوق ورودی و سایر وجوه قابل وصول قانونی توسط گمرک ایران باید تشخیص داده شده و وصول گردد.
• تشریفات قانونی ترخیص کالا انجام شده و به صاحب یا نماینده قانونی آن تحویل داده شود. به علاوه باید اسناد ترخیص به منظور احراز صحت شرایط ترخیص و وصول کسر دریافتی یا استرداد اضافه دریافتی مورد بررسی قرار گیرد.
• کنترل و نظارت دقیق بر امر عبور کالا از قلمرو کشور در تمامی مرزها
• سازمان گمرک جمهوری اسلامی ایران موظف است که مقررات گمرکی درباره معافیت ها و ممنوعیت ها در انواع بخش های صادرات قطعی، صادرات موقت، واردات قطعی، واردات موقت، کران بری (کابوتاژ)، عبور های داخلی کالا و انتقال آن ها، معاملات پایاپای مرزی، فروشگاه های آزاد، پیم های سیاسی، بسته ها و پست های بین‌الملل را اعمال نماید.
• قوانین و مقررات مربوط به تخلفات و قاچاق گمرکی، کالاهای متروکه و ضبط شده به طور دقیق و صحیح اجرا گردند.
• زیرساخت هایی که برای اجرا و استقرار سامانه ها، رویه ها و روش های نوینی مانند پنجره واحد در فعالیت‌ های گمرکی مورد نیاز هستند، پیش بینی شده و فراهم گردد.
• آمارهای میزان واردات و صادرات کالاها جمع‌آوری شده، به طور دقیق تجزیه و تحلیل گشته و منتشر شود.
• موانع نظام گمرکی مورد بررسی قرار گرفته و شناسایی شود و پس از شناسایی برنامه ریزی های درست، در جهت رفع آن ها اقدامات لازم انجام شود.
• در خصوص پیش نویس طرح ها، لوایح و تصویب‌نامه های مرتبط با امور گمرکی اظهار نظر گردد.
• روش های کاربردی و مناسب برای هدایت و راهبردی دعاوی حقوقی و قضایی که با امور گمرکی در ارتباط هستند، اتخاذ گردد.
• کارکنان جهت انجام وظایف و امور گمرکی به خوبی آموزش داده شده و اعمال و رفتار کارکنان گمرک مورد بازرسی و نظارت قرار گیرد. به علاوه تخلفات و تقصیرات اداری کارکنان باید به موقع کشف شده و مورد بررسی قرار گیرد.
• از واحدهای اجرایی گمرکی بازرسی های منظم و دقیق به عمل آمده و عملکرد آن ها مورد نظارت قرار گیرد. به علاوه مبادی ورودی و خروجی از نظر کمی و کیفی باید ساماندهی شوند‌.
• باید در جهت حل اختلاف مابین گمرک و صاحب کالا برابر با قوانین و مقررات مربوطه رسیدگی شده و سعی در حل و فصل اختلاف طبق قانون و مقررات گمرکی نمود.
• گمرک باید ارتباطات بین المللی خود را گسترش داده، تفاهم نامه ها و موافقت نامه های گمرکی دو و یا چند جانبه را انعقاد نماید، به عضویت سازمان های بین المللی و گمرکی درآمده و با رعایت اصول ۷۷ قانون اساسی به تعامل فعال با سازمانهای بین المللی و گمرکی بپردازد.
• توصیه های سازمان جهانی گمرک باید توسط سازمان گمرک جمهوری اسلامی ایران رعایت شده و قراردادهای بازرگانی و توافق نامه هایی که منعقد می شوند در چارچوب قوانین و مقررات مربوط به آن باشند.
• قانون اجرای سیاست های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی که برای واگذاری امور غیر حاکمیتی گمرک به بخش‌ های خصوصی و تعاونی است رعایت گردد.
• اماکن گمرکی لازم است به ابزارهای پیشرفته ای که مجهز به فناوری‌ های نوین هستند، تجهیز شده و از این ابزارها در جهت افزایش کارایی و نیز بهبود انجام امور تشریفات گمرکی استفاده نمایند.
• برای آسان نمودن امور تجاری و تشویق افراد، شرکت ها و نمایندگان آن ها به صادرات و نیز افزایش و گسترش عبور کالا از گمرک، تمهیدات لازم باید توسط گمرک ایجاد گردد.
• فرآیند های گمرکی باید با هدف توسعه گردشگری آسان گردند.
• انجام دادن وظایف گمرکی که طبق قانون امور گمرکی و یا سایر قوانین مربوطه به عهده سازمان های گمرکی گذاشته شده است.

شناخته شده ترین فرآیند گمرک ها چیست؟

یکی از مهمترین و شناخته شده ترین فرآیندهایی که سبب می شود تا افراد و شرکت های صادر کننده و وارد کننده کالا به واسطه آن با گمرک ها در ارتباط باشند، فرآیند ترخیص سازی کالا می باشد. فرآیند ترخیص کالا به مجموعه ای از اقدامات گفته می شود که برای آزاد نمودن کالاهای وارداتی و صادراتی از گمرک انجام می شود.

جمع‌بندی

در مقاله پیش رو گمرک جمهوری اسلامی ایران را تعریف نموده و به شرح اهداف و وظایف آن پرداختیم. چنان چه شما نیز قصد انجام واردات و یا صادرات را دارید بهتر است پیش از انجام این امر به قوانین حاکم بر گمرک های ایران و کشورهای دیگر مسلط بوده و سپس اقدام به انجام واردات و صادرات نمایید.

در این مقاله انواع وظایف و قوانین حاکم بر گمرک های جمهوری اسلامی ایران را توضیح دادیم و لازم است بدانید که در صورتی که تشخیص دهید سازمان و یا کارمند های آن اقدام به تخلف از انجام وظایف خود و یا سرپیچی از قوانین نموده باشند می توانید از آن ها شکایت نموده و در راستای احقاق حقوق خود گام بردارید.