دیوان عدالت اداری یکی از مهم‌ترین مراجع قضایی اداری است که مطابق با اصل ۱۷۳ قانون اساسی جهت حل و فصل اختلافات و شکایات و تظلمات مردم علیه واحدها و دستگاه‌های دولتی تشکیل شده است.
دیوان عدالت اداری به عنوان یک مرجع اختصاصی عالی تابع ساز و کار و تشریفات دادرسی خاص خود است که آن را از تشریفات رسیدگی در سایر مراجع و محاکم عمومی قضایی متمایز می‌سازد.
به همین سبب قانونگذار در قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری به طور مبسوط و گسترده به بررسی سازوکار ناظر بر صدور رای دیوان عدالت اداری و چگونگی رسیدگی به پرونده‌ها و دعاوی ارجاع شده به این مرجع تخصصی پرداخته است.
در مقاله پیش رو قصد داریم تا شما را با صلاحیت دیوان عدالت اداری، چگونگی صدور رای دیوان عدالت اداری و نقش وکیل متخصص دیوان عدالت اداری بیشتر آشنا کنیم.
صلاحیت دیوان عدالت اداری
ممکن است برای شما هم پیش آمده باشد که قصد شکایت از یک واحد عمومی یا دولتی مانند شهرداری را داشته باشید. در این حالت است که لازم است نزد دیوان عدالت اداری به اقامه دعوا بپردازید. شناخت صلاحیت دیوان عدالت اداری و تفکیک آن با صلاحیت محاکم عمومی قضایی و نوع رای دیوان عدالت اداری از اهمیت بسیاری برخوردار است.
به نحوی که ممکن است بسیاری از دعاوی و شکایات اصلا در صلاحیت انحصاری دیوان عدالت اداری نباشد یا لازمه طرح شکایت در دیوان عدالت اداری، طرح دعوای قبلی در محاکم و دادگاه‌های عمومی حقوقی یا مراجع قضایی غیر دادگستری باشد. در این قبیل موارد است که لزوم آشنایی با نوع رای دیوان عدالت اداری و چگونگی طرح دعوا و شکایت نزد دیوان عدالت اداری اهمیت خاص و ویژه می‌یابد.
مطابق با قوانین و مقررات مربوطه و برای شناخت بیشتر رای دیوان عدالت اداری لازم است بدانیم که دیوان عدالت اداری از شعب مختلف تشکیل شده است این شعب به دو دسته شعبه بدوی دیوان و شعبه تجدید نظر دیوان تقسیم می شود.
رای دیوان عدالت اداری بسته به آن که از کدام یک از شعب بدوی یا شعب تجدید نظر دیوان عدالت اداری صادر شود دارای آثار حقوقی خاص خود است. علاوه بر شعب بدوی و تجدید نظر در دیوان عدالت اداری، این مرجع دارای هیات عمومی دیوان است که تحت شرایط خاصی به صدور رای دیوان عدالت اداری که با عنوان رای وحدت رویه دیوان عدالت اداری یا رای ایجاد رویه دیوان عدالت اداری شناخته می‌شود مبادرت می ورزد.
دیوان عدالت اداری از تشکیلات و ارکان خاص دیگری مانند واحد اجرای احکام دیوان عدالت اداری نیز تشکیل شده است. در حقیقت؛ پس از آن که رای دیوان عدالت اداری قطعی شد واحد اجرای احکام دیوان تحت نظر رئیس دیوان عدالت اداری یا معاون او انجام وظیفه می کند و در این خصوص دارای تعدادی دادرس اجرای احکام و مدیر دفتر و… نیز می باشد.
اگرچه مطابق با قانون دیوان عدالت اداری در تهران مستقر است اما وجود دفاتر اداری دیوان عدالت اداری در محل دادگستری و دفاتر بازرسی کل کشور سبب شده است تا روند ثبت شکایت مردم و صدور رای دیوان عدالت اداری تسریع بیشتری پیدا کند.
مطابق با قانون دیوان عدالت اداری صلاحیت و وظیفه رسیدگی به شکایات و اعتراضات مردم اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی از تصمیمات و اقدامات واحد‌های دولتی و نهادهای عمومی غیر دولتی را برخوردار است.
مطابق با ماده واحده قانون فهرست نهادها و موسسات عمومی غیردولتی این دسته از نهادها شامل نهادهایی چون شهرداری و شرکت های تابع آن، هلال احمر، کمیته امداد امام خمینی، سازمان تامین اجتماعی، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی،بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی و… می باشند.
شناخت صلاحیت دیوان عدالت اداری با مراجعه و ملاحظه نمونه رای دیوان عدالت اداری تا حدی قابل درک است. تفکیک صلاحیت دیوان عدالت اداری و محاکم عمومی حقوقی در طرح شکایت و تقدیم دادخواست دارای آثار خاص حقوقی می‌باشد که لزوم مشورت با وکیل متخصص را روشن می‌کند.
با بررسی رای دیوان عدالت اداری و همینطور رای دیوان عدالت اداری قطعی و با مراجعه به قوانین و مقررات مربوطه مشخص می‌شود که برخی از امور و دعاوی از صلاحیت دیوان عدالت اداری خارج است.
بر این اساس؛ رسیدگی به درخواست ابطال تصمیمات قضایی قوه قضاییه، رسیدگی به درخواست ابطال آیین نامه‌ها، بخشنامه های صادره از رئیس قوه قضاییه، مجمع تشخیص مصلحت نظام، مجلس خبرگان، شورای عالی امنیت ملی و شورای نگهبان از صلاحیت دیوان عدالت اداری و صدور رای دیوان عدالت اداری خارج است.
علاوه بر این مطابق با قانون تمامی آرای قطعی صادره از مراجع غیر دادگستری و اداری مانند کمیسیون‌های شهرداری از قابلیت اعتراض و شکایت نزد دیوان عدالت اداری و صدور رای دیوان عدالت اداری برخوردار هستند.
رای بدوی دیوان عدالت اداری
همان طور که رسیدگی در دادگاه‌ها و محاکم عمومی حقوقی مستلزم تقدیم دادخواست جهت طرح دعوا می باشد، در دیوان عدالت اداری نیز لازم است تا شاکی دادخواست خود را جهت اقامه دعوی علیه واحد دولتی مربوطه تقدیم دیوان عدالت اداری نماید.
بر خلاف دعاوی و پرونده‌های حقوقی که در آن‌ها صحبت از خواهان و خوانده دعوا و پرونده می‌شود. در دیوان عدالت اداری طرفین دعوا با عنوان شاکی و طرف شکایت شناخته می‌شوند. در حقیقت با ملاحظه نمونه رای دیوان عدالت اداری این سخن بهتر درک می‌شود.
در رای دیوان عدالت اداری و همچنین هنگام تقدیم شکایت نزد دیوان عدالت اداری، شاکی همان مردم اعم از اشخاص حقیقی و اشخاص حقوقی خصوصی می‌باشند و طرف شکایت همان دستگاه یا واحد دولتی مربوطه است.
پس از ثبت دادخواست دیوان عدالت اداری و شروع به رسیدگی شعبه بدوی دیوان، باید توجه داشت که به طور کلی ممکن است شعبه بدوی دیوان در مقام صدور رای دیوان عدالت اداری آرایی چون قرار امتناع از رسیدگی، قرار عدم صلاحیت، قرار ابطال دادخواست، قرار رد شکایت، قرار اسقاط شکایت، صدور دستور موقت و حکم را صادر نماید.
طبیعتا آشنایی و احاطه کامل به رای دیوان عدالت اداری امری تخصصی محسوب می‌شود و اشخاص ناآگاه به تشریفات دادرسی در دیوان عدالت اداری ممکن است با چالش‌‌‌های بسیاری مواجه شوند.
لذا توصیه ما این است تا پیش از طرح دعوا در شعب بدوی دیوان عدالت اداری از یک وکیل متخصص و مجرب کمک بخواهید. در این راستا آژانس حقوقی صلح طلب با برخورداری از کادر مجرب وکلای دیوان عدالت اداری، آماده خدمت رسانی به شما عزیزان جهت احقاق حقوق شما می باشد.
رای تجدید نظر دیوان عدالت اداری
به طور کلی هنگامی که رایی از شعبه بدوی دیوان عدالت اداری صادر می‌شود این رای یک رای غیر قطعی محسوب می‌شود و محکوم علیه پرونده از امتیاز و امکان تجدید نظر خواهی در دیوان عدالت اداری برخوردار است. به این منظور دیوان عدالت اداری با تشکیل شعب تجدید نظر به این امر تحقق بخشیده است.
رایی که شعبه تجدید نظر در مقام تجدید نظر خواهی محکوم علیه صادر می کند، در نهایت یک رای دیوان عدالت اداری قطعی محسوب می‌شود و پس از آن به مرحله اجرا گذاشته می شود.
بنابراین طرح دعوا در مرحله تجدید نظر خواهی دیوان داری پروسه پیچیده و خاص خود است و توصیه ما این است که در این زمینه با یک وکیل متخصص و مجرب مشورت کنید.
رای شعب تجدید نظر دیوان عدالت اداری به طور کلی میتواند به چندین صورت مختلف باشد. ممکن است شعبه تجدید نظر دیوان، رای تجدید نظر خواسته را تایید یا ابرام کند. در این حالت است که رای ابرام شده یک رای دیوان عدالت اداری قطعی محسوب می‌شود.
رای وحدت رویه دیوان عدالت اداری
رای وحدت رویه دیوان عدالت اداری به رایی گفته می‌شود که توسط هیات عمومی دیوان عدالت اداری صادر می‌شود. به همین خاطر و به منظور آشنایی بیشتر با این نوع رای دیوان عدالت اداری، شناخت ترکیب هیات عمومی دیوان عدالت اداری ضرورت پیدا می کند.
هیات عمومی دیوان عدالت اداری، با شرکت دو سوم قضات دیوان به ریاست رئیس دیوان یا معاون قضایی او تشکیل می شود و معیار صدور رای دیوان عدالت اداری در این هیات، نظر اکثریت آرای حاضر است. اگر چه هیات عمومی دیوان عدالت اداری با صدور رای وحدت رویه دیوان معروف است اما این هیات عمومی مطابق با قانون از وظایف و صلاحیت های دیگری برخوردار است.
مطابق با قانون مردم اعم از اشخاص حقیقی و اشخاص حقوقی حقوق خصوصی می توانند شکایات خود را نسبت به درخواست ابطال آیین نامه ها و مصوبه نامه ها و بخش نامه‌ها که بر خلاف شرع، قانون یا عدم صلاحیت مرجع صادر کننده یا تجاوز و سوء استفاده از اختیارات است برای رسیدگی و صدور رای دیوان عدالت اداری نزد هیات عمومی دیوان مطرح نمایند.
در این خصوص و برای آگاهی بیشتر از چگونگی طرح دعوا در هیات عمومی دیوان عدالت اداری می توانید با وکلای متخصص و مجرب آژانس حقوقی صلح طلب در تماس باشید.
رای ایجاد رویه دیوان عدالت اداری
یکی دیگر از صلاحیت های هیات عمومی دیوان عدالت اداری جز صدور رای وحدت رویه، صدور رای ایجاد رویه می‌باشد. بر اساس قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، صدور رای ایجاد رویه در مواردی است که در موضوع واحد یا مشابه دست کم از دو شعبه دیوان عدالت اداری، حداقل پنج رای مشابه صادر شود.
مطابق با قانون مرجع تقاضای صدور رای ایجاد رویه رئیس دیوان عدالت اداری می‌باشد و مرجع صدور رای ایجاد رویه، هیات عمومی دیوان عدالت اداری است.
ابلاغ رای دیوان عدالت اداری
رای دیوان عدالت اداری پس از صدور لازم است تا بر اساس تشریفات مقرر در قانون به طرفین ابلاغ شود. در خصوص نحوه و چگونگی ابلاغ رای دیوان عدالت اداری توجه به قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مفید فایده خواهد بود.
مطابق با ماده ۶۱ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، ابلاغ رای دیوان عدالت اداری پس از صدور حکم ظرف مدت زمان پنج روز به انجام می‌رسد.
در گذشته ابلاغ از طریق دفتر شعبه صدور رای، مرکز ابلاغ دیوان عدالت اداری، از طریق دادگستری و دفاتر اداری استان‌ها دیوان عدالت اداری صورت می گرفت که امروزه با وجود سامانه ثنا و سامانه ساجد ابلاغ رای دیوان عدالت اداری نیز به صورت الکترونیکی به انجام می رسد.
نحوه رسیدگی در شعب دیوان
رسیدگی در شعب دیوان عدالت اداری مطابق با قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، به صورت غیر حضوری انجام می‌شود و نیاز به توضیحات طرفین شکایت ندارد.
استثنائا در مواردی ممکن است دیوان عدالت اداری یکی از طرفین را برای ادای توضیح دعوت می نماید. در این حالت طرف دعوا ممکن است حاضر شود و توضیحات لازم را به دادگاه در جهت صدور رای دیوان عدالت اداری ارائه کند و ممکن است او حاضر نشود که در این حالت قرار ابطال دادخواست شاکی ممکن است توسط دیوان صادر شود.
مطابق با قانون، در صورت وجود ضرورت و با تشخیص رئیس دیوان عدالت اداری یا قاضی شعبه رسیدگی کننده ممکن است رسیدگی به صورت خارج از نوبت باشد.
شعب دیوان عدالت اداری در راستای صدور رای دیوان عدالت اداری ممکن است با عدم صلاحیت خود مواجه شوند، در این حالت بسته به آن که دعوای طرح شده در دیوان در صلاحیت کدام مرجع تشخیص داده شود وضعیت متفاوت خواهد بود.
اعتراض به رای دیوان عدالت اداری
همانطور که گفته شد رای دیوان عدالت اداری قطعی نیست و آرای صادره از شعب بدوی دیوان عدالت اداری از قابلیت تجدید نظر خواهی در شعب تجدید نظر دیوان برخوردارند.
علاوه بر تجدید نظر خواهی در دیوان عدالت اداری مطابق با قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، امکان اعتراض ثالث به رای دیوان عدالت اداری وجود دارد.
مطابق با ماده ۵۷ این قانون، رای دیوان عدالت اداری اعم از حکم یا قرار قابل اعتراض ثالث هستند. شرایط اعتراض ثالث به رای دیوان عدالت اداری آن است که شخص ثالث در دادرسی قبلا دخالتی نداشته باشد و رای صادره نیز به حقوق شخص ثالث خلل وارد آورده باشد. مهلت اعتراض ثالث در دیوان عدالت اداری، ظرف دو ماه از تاریخ اطلاع از رای می باشد.
در خصوص اعتراض نسبت به رای دیوان عدالت اداری قطعی، مطابق با قانون امکان اعاده دادرسی نیز وجود دارد. اصولا پرونده ای که به مرحله اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری می رسد یک پرونده با حساسیت بالا است و لذا حضور یک وکیل متخصص دیوان عدالت اداری ضروری به نظر می‌رسد.
در خصوص اعاده دادرسی نسبت به حکم قطعی دیوان باید توجه داشت که هنگامی که محکوم علیه در اجرای حکم قطعی به مانع قانونی خاصی استناد کند، این جهات پس از بررسی دادرس اجرای احکام دیوان و موجه شناخته شدن آن از موارد اعاده دادرسی است و به این منظور پرونده به شعبه صادر کننده رای قطعی ارجاع خواهد شد.
پیگیری رای دیوان عدالت اداری
به این منظور بر اساس قانون شاکی می تواند ضمن دادخواست اصلی یا ظرف مدت ۳۰ روز پس از تقدیم دادخواست اصلی جلب ثالث را از دیوان خواستار شود. در مقابل طرف شکایت ملزم است تا ضمن پاسخ به دادخواست اصلی جلب ثالث نماید.
در خصوص ورود ثالث در دیوان عدالت اداری نیز ورود ثالث هم به صورت اصلی و هم به صورت تبعی وجود دارد. مهلت ورود ثالث در دیوان عدالت اداری، تا قبل از صدور رای می‌باشد. مطابق با قانون ورود ثالث هم در مقطع بدوی و هم در مقطع تجدید نظر ممکن است.
وکیل دیوان عدالت اداری متخصص
وکیل دیوان عدالت اداری متخصص میتواند از ابتدای طرح شکایت نزد دیوان عدالت اداری تا انتهای آن و مرحله صدور رای در دیوان در جهت احقاق حقوق موکل خویش تلاش خود را به کار بندد.
تشریفات و سازوکار پیچیده حاکم بر صدور رای در دیوان عدالت اداری سبب شده است تا اشخاص بدون مشورت با وکیل از پس هدایت این پرونده‌ها آن گونه که باید و شاید بر نیایند. در انتخاب وکیل دیوان عدالت اداری توجه به سابقه کاری او در خصوص پرونده‌های دیوان عدالت اداری اهمیتی به خصوص دارد.
در این راستا و با هدف تسهیل برخورداری مردم از خدمات حقوقی در زمینه دعاوی و پرونده‌های دیوان عدالت اداری، آژانس حقوقی صلح طلب به صورت های مختلف تلفنی، آنلاین و حضوری به ارائه خدمات حقوقی می پردازد.
جمع‌بندی
پروسه طرح شکایت تا صدور رای دیوان عدالت اداری یک پروسه طولانی و تخصصی است.دیوان عدالت اداری به عنوان مرجع عالی تخصصی اداری با حضور قضات برجسته و با سابقه کاری بالا دارای تشریفات و سازوکار رسیدگی خاص خود است.
در پرونده های مطرح در دیوان عدالت اداری طرف شکایت یک نهاد دولتی و عمومی مانند شهرداری است و بنابراین دفاع از حقوق شاکی در چنین پرونده‌هایی از آن جا که همواره ممکن است بیم اعمال نفوذ و قدرت دستگاه های عمومی برود، اهمیت بسیار و در خور توجهی دارد.
سازوکار و تشریفات صدور رای دیوان عدالت اداری با سایر پرونده‌های مطرح در محاکم عمومی حقوقی تفاوت دارد به همین خاطر حضور وکیل متخصص و مجرب آشنا به رویه دیوان عدالت اداری اهمیت خاصی دارد.
آرای صادره از شعبه بدوی دیوان عدالت اداری از قابلیت تجدید نظر در شعبه تجدیدنظر دیوان برخوردارند. دیوان عدالت اداری علاوه بر شعب بدوی و شعب تجدید نظر، از هیات عمومی دیوان عدالت اداری و واحد اجرای احکام دیوان نیز تشکیل شده است که هر کدام از این تشکیلات و ارکان مطابق با قانون از وظایف و صلاحیت های خاص قانونی خود برخوردارند.
در دیوان عدالت اداری امکان طرح دعاوی طاری مانند جلب ثالث و ورود ثالث با رعایت مواعد خاص قانونی وجود دارد. البته در جریان صدور رای دیوان عدالت اداری امکان طرح دعوای متقابل وجود ندارد زیرا دیوان عدالت اداری مرجع طرح شکایات و تظلمات مردم علیه نهادهای عمومی و دولتی است و این نهادها نمی توانند علیه مردم در دیوان عدالت اداری دعوای متقابل طرح کنند.
در دیوان عدالت اداری مطابق با قانون امکان اعتراض ثالث و در مواردی اعاده دادرسی وجود دارد.اگر شما نیز قصد طرح شکایت در دیوان عدالت اداری را دارید و با تشریفات قانونی طرح آن آشنایی ندارید می توانید با وکلای متخصص آژانس حقوقی صلح طلب در تماس باشید.
یک دیدگاه
روی رای قطعی دیوان عدالت اداری هم انگار نمیشه حساب کرد کلی دوندگی کردیم با یک مجموعه حقوقی بعد وکیل زنگ زد گفتش که کار شما قابل پیگیری نیست و کلی ایراداتی که روی پرونده ما گذاشتن.